Hong Kong đang lên kế hoạch loại bỏ dần truyền thống sử dụng giàn giáo tre trong các công trình xây dựng, sau vụ hỏa hoạn tại khu chung cư Wang Fuk Court hôm 26.11, thảm kịch nghiêm trọng nhất tại thành phố này trong hơn 60 năm qua.

Hiện nguyên nhân vụ cháy vẫn đang được điều tra. Một phần trong cuộc điều tra là xác định liệu các vật liệu sử dụng trong quá trình cải tạo tòa nhà, bao gồm giàn giáo tre bọc lưới nhựa xanh, có góp phần khiến ngọn lửa lan nhanh hay không.

Hong Kong là một trong số ít nơi trên thế giới còn sử dụng giàn giáo tre rộng rãi trong xây dựng. Những thanh tre đan chéo nhau đã trở thành hình ảnh quen thuộc tại trung tâm tài chính này suốt nhiều thập niên, từ thời các tòa nhà chọc trời bắt đầu mọc lên đến nay, khi các công trình cũ lần lượt được cải tạo.

Tuy nhiên, ngày càng nhiều người đặt nghi vấn về độ an toàn của giàn giáo tre. Sau vụ cháy vừa qua, chính quyền đã quyết định đẩy nhanh kế hoạch thay thế bằng giàn giáo kim loại. Đây là chính sách từng được công bố từ đầu năm, nhằm tăng tỉ lệ sử dụng kim loại trong các công trình công.

Vì sao Hong Kong vẫn dùng giàn giáo tre?

Giàn giáo tre là một kỹ thuật cổ truyền có từ hàng nghìn năm trước, khởi nguồn từ Trung Quốc. Tại Hong Kong, nghề buộc giàn giáo phát triển mạnh từ những năm 1960, khi thành phố bước vào thời kỳ bùng nổ xây dựng nhờ tăng trưởng kinh tế.

Trong khi phần lớn Trung Quốc đã chuyển sang giàn giáo kim loại, Hong Kong vẫn phụ thuộc vào đội ngũ thợ lành nghề chuyên buộc các cây tre nhẹ, rẻ và có sẵn thành những kết cấu liên kết chắc chắn.

Khác với giàn giáo kim loại gồm các bộ phận tiêu chuẩn và bu lông cố định, giàn giáo tre có độ linh hoạt cao, dễ cắt theo kích thước phù hợp với không gian chật hẹp. Ưu điểm này đặc biệt phù hợp với điều kiện tại Hong Kong, nơi các tòa nhà thường chỉ cách nhau vài gang tay.

Giàn giáo tre tiềm ẩn những rủi ro gì?

Giàn giáo tre từng nhiều lần liên quan đến các vụ tai nạn xây dựng ở Hong Kong. Năm ngoái, một vụ sập giàn giáo nghiêm trọng tại dự án cao cấp ở khu Kai Tak khiến hai công nhân thiệt mạng, kéo theo cáo buộc ngộ sát.

Tre khô có đặc tính dễ bắt lửa, đặc biệt khi đã bị mài mòn theo thời gian. Tháng 10 vừa qua, tháp Chinachem tại khu tài chính trung tâm bốc cháy khi đang phủ giàn giáo tre, khiến bốn người phải nhập viện.

Ông Vincent Ho, người sáng lập Viện An toàn Xây dựng Hong Kong, cho biết tre cũ dễ bắt lửa hơn và cần được kiểm tra, bảo dưỡng thường xuyên để đảm bảo an toàn. Tuy nhiên, theo ông Lee Kwong-sing, chủ tịch Viện An toàn Lao động Hong Kong, phát biểu trên đài RTHK ngày 27.11, tre không dễ cháy như nhiều người lầm tưởng. Ông cho rằng phần lưới bọc giàn giáo tại Wang Fuk Court có thể đã không đạt tiêu chuẩn chống cháy, khiến lửa lan nhanh hơn.

Mặc dù nguyên nhân chính thức của vụ cháy vẫn chưa được xác định, giới chức cho rằng lớp phủ bên ngoài tòa nhà đã bắt lửa nhanh hơn so với các vật liệu đạt chuẩn. Ngoài ra, lớp xốp dễ cháy tại hiện trường cũng góp phần khiến ngọn lửa bùng lên mạnh.

Quy định mới của Hong Kong về giàn giáo

Tháng 3 vừa qua, chính quyền Hong Kong công bố quy định yêu cầu ít nhất 50% các công trình công mới phải sử dụng giàn giáo kim loại. Theo chính quyền, giàn giáo tre có nhiều “điểm yếu cố hữu” như tính cơ học không đồng nhất, dễ xuống cấp theo thời gian và dễ bắt lửa. Trong khi đó, giàn giáo kim loại bền và chắc hơn.

Ngoài mục tiêu tăng an toàn, chính quyền cũng muốn tiệm cận các tiêu chuẩn xây dựng hiện đại của Trung Quốc và các nền kinh tế phát triển khác.

Tuy nhiên, quyết định này đã vấp phải phản ứng từ các hiệp hội ngành. Họ lập luận rằng nguyên nhân tai nạn chủ yếu do không tuân thủ quy trình an toàn, chứ không phải vì giàn giáo tre thiếu vững chắc. Nhiều người lo ngại việc chuyển đổi sang giàn giáo kim loại sẽ làm mai một nghề buộc giàn truyền thống, sinh kế của hàng ngàn thợ địa phương, và có thể dẫn đến việc thay thế bằng lao động nước ngoài.

Hồi tháng 7, Bộ trưởng Lao động và Phúc lợi Chris Sun từng khẳng định chính quyền chưa có kế hoạch cấm giàn giáo tre. Tuy nhiên, sau vụ cháy Wang Fuk Court, ông John Lee ngày 27.11 tuyên bố chính quyền sẽ tiến tới loại bỏ hoàn toàn giàn giáo tre trong xây dựng và chuyển đổi lực lượng lao động sang sử dụng giàn giáo kim loại.

Dù vậy, theo ông Vincent Ho, việc thay giàn giáo tre bằng khung thép chống cháy không có nghĩa là loại bỏ được hoàn toàn nguy cơ hỏa hoạn. Các vật liệu khác như lưới che, sàn gỗ và tấm bảo vệ cũng cần được xử lý chống cháy đúng quy chuẩn để đảm bảo an toàn tuyệt đối.