Cách đây một thập kỷ, Walmart từng là một trong những tập đoàn bị chỉ trích nhiều nhất nước Mỹ.

Công ty bị lên án vì khiến các cửa hàng nhỏ lẻ phải đóng cửa, trả lương thấp cho nhân viên trong khi gia tộc Walton, những người sáng lập, lại trở thành một trong những gia đình giàu nhất nước. Walmart cũng bị xem là biểu tượng của văn hóa tiêu dùng rẻ tiền và thiếu bền vững. Nhiều cộng đồng địa phương đã hợp sức để ngăn công ty mở cửa hàng gần nơi họ sống.

Nhưng hiện nay, Walmart không còn là “kẻ phản diện” nổi bật nhất trong giới doanh nghiệp Mỹ. Khi Giám đốc điều hành Doug McMillon rời vị trí vào cuối tháng 1, phần lớn công chúng sẽ nhìn nhận công lao của ông trong việc thay đổi hình ảnh công ty. Đây có thể được xem là một trong những di sản quan trọng nhất mà ông để lại.

Di sản ấy còn mang tính lâu dài. Khi Walmart bước vào thời kỳ trí tuệ nhân tạo, kinh nghiệm mà ban lãnh đạo thu nhận được trong hành trình tái định hình hình ảnh đang giúp họ tiếp cận công nghệ mới một cách thận trọng hơn. Đặc biệt, họ chú trọng đến tác động của công nghệ đối với người lao động.

Trước khi McMillon nhậm chức vào năm 2014, Walmart vận hành theo mô hình kinh doanh tối ưu chi phí, trong đó có việc duy trì mức lương nhân viên ở mức thấp. Công ty tin rằng cách tiếp cận này giúp phục vụ người tiêu dùng có thu nhập thấp và trung bình, mang đến cho họ sản phẩm giá rẻ và cuộc sống tốt hơn. Khẩu hiệu của Walmart khi ấy là “Tiết kiệm tiền. Sống tốt hơn.”

Tuy nhiên, cách đối xử với nhân viên khiến nhiều khách hàng quay lưng và doanh thu bắt đầu suy giảm. Khi McMillon tiếp quản, Walmart vừa trải qua nhiều quý liên tiếp có doanh số dậm chân tại chỗ hoặc giảm sút.

Thay vì thuê thêm chuyên gia truyền thông hoặc phớt lờ chỉ trích như trước, McMillon chọn một hướng đi khác. Ông đầu tư 2,7 tỉ USD vào lực lượng lao động.

Khoản tiền này không chỉ dành cho việc tăng lương mà còn giúp thiết lập lộ trình thăng tiến rõ ràng hơn cho nhân viên. Nhờ đó, một công việc từng bị xem là tạm bợ trở thành nghề nghiệp thực thụ. Walmart cũng bắt đầu triển khai các chương trình đào tạo, cải thiện phúc lợi và chi trả học phí để nhân viên sẵn sàng đảm nhận vai trò mới trong tương lai.

Khi không còn xem nhân viên tuyến đầu là lực lượng dễ thay thế, Walmart bắt đầu thu hút được những người có khát vọng và gắn bó lâu dài. Theo Wall Street Journal, tỉ lệ giữ chân nhân viên đã tăng hơn 10 phần trăm kể từ năm 2015. Việc tuyển dụng cho các vị trí quản lý tại cửa hàng cũng trở nên dễ dàng hơn. Trong số đó, 75 phần trăm là những người từng làm việc theo giờ tại Walmart.

Tuy nhiên, vào năm 2015, phố Wall đã phản ứng tiêu cực với kế hoạch đầu tư này. Khi McMillon công bố khoản 2,7 tỉ USD tại cuộc họp cổ đông, cổ phiếu công ty giảm 20 phần trăm chỉ trong một ngày.

Một thập kỷ sau, kết quả đã rõ ràng. Dưới thời McMillon, cổ phiếu Walmart tăng gần 420 phần trăm và vốn hóa thị trường cao hơn ba lần so với trước. Dù bị Amazon cạnh tranh sát sao, Walmart vẫn là công ty đại chúng có doanh thu lớn nhất nước Mỹ. Trường Kinh doanh Harvard gần đây đã công bố một nghiên cứu điển hình về chính sách đầu tư vào con người của Walmart.

Ngày nay, khi trí tuệ nhân tạo trở thành công cụ mới để cắt giảm chi phí, Walmart lại tỏ ra thận trọng hơn nhiều tập đoàn khác. Giáo sư Leonard Schlesinger từ Harvard nhận xét rằng Walmart đang đi theo hướng khác biệt. Ông cho biết nhiều công ty lớn hiện nay coi AI là công cụ và cái cớ để cắt giảm nhân sự, trong khi Walmart không đi theo lối mòn đó. Ông cũng là đồng tác giả của nghiên cứu về Walmart nói trên.

Tuy vậy, điều đó không có nghĩa Walmart đứng ngoài cuộc chơi công nghệ. McMillon từng tuyên bố rằng trí tuệ nhân tạo chắc chắn sẽ làm thay đổi mọi công việc. Walmart đã hợp tác với OpenAI để cho phép khách hàng mua sắm thông qua ChatGPT. Công ty cũng ứng dụng AI để tự động hóa kho hàng và chuỗi cung ứng nhằm duy trì số lượng nhân viên ổn định khi doanh thu tăng trưởng.

Khác với nhiều công ty chỉ chăm chăm vào hiệu suất, Walmart hiểu rằng các vị trí cấp thấp có vai trò then chốt đối với sự phát triển lâu dài. McMillon từng làm việc tại kho hàng của Walmart khi còn là thiếu niên. Người kế nhiệm ông, John Furner, cũng bắt đầu sự nghiệp từ vị trí nhân viên bán hàng theo giờ.

Hiện tại, Walmart đang nghiên cứu kỹ lưỡng ảnh hưởng của AI đến lực lượng lao động và chủ động tìm cách bảo vệ nhân viên trước làn sóng thay đổi. McMillon chia sẻ rằng mục tiêu của công ty là tạo cơ hội để tất cả mọi người đều có thể vượt qua giai đoạn chuyển tiếp. So với giám đốc điều hành của Accenture, người từng tuyên bố công ty ông đang nhanh chóng loại bỏ những ai không thể được đào tạo để thích nghi với thời đại AI, cách tiếp cận của Walmart trở nên khác biệt rõ rệt.

Những tuyên bố như vậy đang khiến một thế hệ công ty mới bị gán mác “ác nhân” trong mắt công chúng. Nhưng lần này, rất có thể Walmart sẽ được gọi là “anh hùng.”